Robert Galtieri

Voor democratie, antifascisme en vrijheid:
ANPI houdt de herinnering aan verzet levend en strijdt voor een betrokken samenleving

Roberto Galtieri is erevoorzitter van de ANPI, een vereniging die de herinnering aan het verzet tegen het fascisme levend houdt. Zoals bekend waren er in België veel Italiaanse immigranten die vochten voor de bevrijding van hun land van de nazi-bezetting. Daarnaast is Roberto ook vertegenwoordiger van de culturele vereniging Antonio Gramsci, genoemd naar de invloedrijke Italiaanse linkse intellectueel. Deze vereniging richt zich op historische en culturele kwesties. Beide organisaties zijn sinds 2013 lid van AIF+.

Wat is de missie van ANPI en Gramsci Bxl in deze snel veranderende maatschappij vol politieke en sociale uitdagingen?
De ANPI richt zich voornamelijk op activiteiten rond herinneringscultuur, zoals de publicatie van boeken. Een belangrijk werk is dat van professor Anne Morelli (ULB), die de bijdrage van Italiaanse migranten aan de bevrijding van België onderzocht. Velen van hen werden geëxecuteerd of gefolterd door de nazi’s, omdat ze voor de vrijheid van België vochten. Onze missie is dan ook duidelijk: we staan voor democratie, antifascisme en vrijheid.
Naast publicaties organiseert Gramsci ook belangrijke herdenkingen, zoals op 25 april (de bevrijding van Italië) en op 8 mei (de bevrijding van België). We werken samen met de 8 mei-coalitie en nemen deel aan herdenkingsactiviteiten, zoals het driejaarlijkse bezoek aan Breendonk. Daarnaast zet Gramsci zich in voor democratische participatie en culturele groei, onder andere via filmvertoningen, debatten en muziekinitiatieven. De Antifascistische Pasta zal hier niet ontbreken, een symbolische traditie en lekkernij die solidariteit en herdenking combineert.

Welke politieke en sociale uitdagingen ondervinden ANPI en Gramsci vandaag?
Een van de grootste uitdagingen is de afname van participatie. Elk jaar zien we een daling in de betrokkenheid van mensen bij collectieve activiteiten, niet alleen binnen onze verenigingen, maar in de hele samenleving. Dit heeft verschillende oorzaken: de toegenomen afhankelijkheid van mobiele telefoons, het wantrouwen in de politiek en de dalende opkomst bij verkiezingen, vooral nu stemmen niet overal meer verplicht is. We proberen mensen bewust te maken van het belang van participatie, niet alleen in onze activiteiten, maar ook in het bredere maatschappelijke leven.

Hoe bereiken jullie jongeren en kunnen zij zich betrokken voelen bij jullie werk?
We hebben binnen ANPI al een eerste stap gezet door het bestuur te vernieuwen en een jongere generatie aan te trekken. Met Gramsci ligt dat iets moeilijker, omdat deelname daar vaak gepaard gaat met studie en lectuur, iets wat tegenwoordig minder populair is.
Jullie organiseren regelmatig online debatten en conferenties.

Hoe is deze ervaring begonnen en wat zijn de voor- en nadelen?
We zijn begonnen met online activiteiten om twee redenen. Ten eerste dwong de coronapandemie ons om nieuwe manieren van werken te ontdekken. Ten tweede moesten we onze fysieke locatie in Sint-Gillis opgeven vanwege te hoge huurkosten. Hoewel online evenementen een oplossing bieden, geven we de voorkeur aan fysieke bijeenkomsten, omdat direct contact essentieel blijft.

Op 18 december, de Internationale Dag van de Migrant, werkten jullie samen met ons festival Muziek Résiste. Hoe zie je dit soort initiatieven en wat was de betekenis van jullie bijdrage met de Antifascistische Pasta?
Het Muziek Résiste-festival was een geweldig initiatief, met veel publiek en een sterke boodschap. Dit soort evenementen zou jaarlijks moeten plaatsvinden, omdat ze mensen niet alleen samenbrengen om te eten en te dansen, maar ook om na te denken.
De Antifascistische Pasta heeft een bijzondere geschiedenis. Op 25 juli 1943 werd Mussolini gearresteerd, wat leidde tot volksfeesten in heel Italië. In een dorp nabij Bologna organiseerde de antifascistische familie Cervi een pastamaaltijd voor het hele dorp. De zeven zonen van de familie werden later geëxecuteerd door de nazi’s wegens hun verzet. Sindsdien staat de Antifascistische Pasta symbool voor solidariteit en herdenking. Overal waar we dit organiseren, blijft het principe hetzelfde: de maaltijd moet gratis zijn en dient als cultureel en politiek gebaar.

Op 21 maart, de Internationale Dag tegen Racisme en Discriminatie, organiseren jullie een bezoek aan Breendonk, waaraan ook AIF+ Brussel zal deelnemen. Kun je meer vertellen over deze activiteit en waarom deze dag zo belangrijk is?
Deze dag is dit jaar extra relevant, omdat de Verenigde Naties onder druk van Israël de nadruk op antisemitisme binnen de antiracistische strijd heeft gelegd. Dit weerspiegelt bredere geopolitieke ontwikkelingen, zoals de genocide in Gaza. We willen benadrukken dat racisme een veelzijdig en diepgeworteld probleem is, dat zich uitstrekt over klassen, geslacht en overtuigingen.
Op 23 maart organiseren we een bezoek aan Breendonk. Twee van onze leden zullen als vrijwillige gidsen het gruwelijke verleden van het nazisme belichten. Fascisme en nazisme zijn ideologieën van verdeeldheid, waarin anderen als minderwaardig worden beschouwd. Dit bezoek helpt ons om de geschiedenis levend te houden en de gevaren van deze ideologieën te begrijpen.

Tot slot, hoe zie jij de toekomst van sociaal-cultureel werk?
Ik ben er niet optimistisch over. Er zijn veel waardevolle initiatieven mogelijk, maar ze worden vaak niet gerealiseerd door een gebrek aan steun of interesse. Neem bijvoorbeeld de Vlaamse culturele invloed in Italië: in de 17e eeuw bracht een Vlaamse musicus polyfone muziek naar Italië, wat Monteverdi later beïnvloedde. Ook Van Dyck, een Vlaamse schilder, introduceerde het gebruik van aceton in verf, wat de Italiaanse schilderkunst veranderde. Dit soort uitwisselingen tonen aan dat contact tussen verschillende volkeren en culturen altijd tot positieve ontwikkelingen leidt. Het bewustzijn hiervan is een krachtig wapen tegen racisme.

10-03-2025